Rutte birinci koalisyonsuz seçenek yok

Anketlerdeki tahminlerin üzerinde oy alan Rutte'nin başarısının perde arkasında iki faktör ön plana çıkıyor. Bunlardan ilki, Hollanda ekonomisinin son dönemde “iyi bir performans göstermesi”. Seçmenlerin yüzde 34'üne göre ise Rutte'nin “Türkiye ile yaşanan diplomatik krizi başarılı bir şekilde yönetmesi” VVD'ye oy vermelerinde etkili oldu.

Hollandalılar; ırkçı söylemler, İslam karşıtlığı, yabancı düşmanlığı ve Türk bakanlara yönelik skandal tavrın gölgesinde seçime gitti. Ülkede dün yerel saatle 07.30'da (TSİ 09.30) başlayan oy verme işlemi 21.00'de (TSİ 23.00) sona erdi. Bin 114 aday ve 28 partinin 150 sandalye için yarıştığı seçime katılım oranı, 2012 seçimlerindeki 74,6'yı geçerek yüzde 82 oldu. Anketlerde Wilders uzun süre önde görünmüş, son haftalarda ise Rutte'nin çok az farkla gerisine düşmüştü. Ancak seçim sonuçlarında ırkçı lider Wilders beklediğini bulamadı. Wilders “Daha çok oy olabilirdi” dedi.

Oyların yüzde 95'te fazlasının sayıldığı seçimde, anketlerdeki beklentinin üzerinde oy olan Başbakan Rutte'nin liderliğindeki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD), güçlü rakibi aşırı sağcı Özgürlük Partisi'ni (PVV) geride bıraktı. Türk bakanlara yönelik skandal tavır ve aşırı sağ söylemlerinin ardından son anketlere göre oyunu artırdığı görülen Rutte'nin partisi, yüzde 21.3 oy oranıyla 33 milletvekili çıkararak, birinci oldu. Buna karşın Rutte, yine de aldığı oyla, 2012 seçimlerinde elde ettiği 41 sandalyenin gerisine düştü.

Sonuca ilişkin konuşan Rutte, VVD'nin seçimlerden üçüncü kez en büyük parti olarak çıktığını belirterek, “Brexit ve ABD'de Trump'ın kazanmasından sonra Hollanda yanlış bir popülizme 'hayır' dedi. Artık kampanya bitti. Beraber olup istikrarlı bir hükümet kurmamız lazım” dedi.

Hollanda'da yapılan genel seçimleri, anketlerdeki tahminleri de aşarak kazanan Rutte'nin bu başarısının perde arkasında iki faktör ön plana çıkıyor.

BBC Türkçe'nin haberine göre, bunlardan ilki, Hollanda ekonomisinin son dönemde iyi bir performans göstermesi. Diğeri ise Rutte'nin “Türkiye ile yaşanan diplomatik krizi başarılı bir şekilde yönetmesi”.

Sandık başında yapılan anket sonuçları gösteriyor ki, Rutte'ye oy veren seçmenlerin yüzde 81'i VVD'yi tercih etmelerinde iyi bir performans gösteren ekonominin rol oynadığını söylüyor.

Seçmenlerin yüzde 34'üne göre ise Rutte'nin Türkiye ile yaşanan diplomatik krizi başarılı bir şekilde yönetmesi VVD'ye oy vermelerinde etkili oldu.

VVD'yi, yüzde 13.1 oy ile 20 sandalyeye ulaşan aşırı sağcı Geert Wilders'in liderliğindeki PVV takip etti. 2012'de 15 milletvekili çıkaran yabancı ve İslam karşıtı PVV'nin gücünü artırması dikkati çekti.

Wilders, açıklamasında, “Rutte'yi yenmek isterdim ama ne yazık ki olmadı. Açıkçası daha çok oy bekliyordum ve daha çok olabilirdi” ifadesini kullandı.

Milletvekili sayısını artırarak kazanç elde ettiklerini söyleyen Wilders, “Teklif gelirse koalisyon için görüşmelere açığım ve hazırım. Dileğimiz hükümette bulunmak ama gelmezse o zaman önümüzdeki dönem daha sert muhalefet edeceğiz. Rutte benden henüz kurtulmadı” diye konuştu.

PVV'yi 19'ar milletvekili ile son zamanlarda İslam karşıtı söylemlerde bulunan Hıristiyan Demokrat Parti (CDA) ve AB yanlısı Demokratlar 66 (D66) takip etti. CDA yüzde 12.4, D66 ise yüzde 12.1 oy aldı. Her iki parti de 2012 seçimlerine göre oylarını artırdı.

Otuz yaşındaki Jesse Klaver liderliğindeki Yeşil Sol (GL) ise önemli bir çıkış yakaladı. Parti, güçlü kampanyasıyla, 2012’de 4 olan milletvekili sayısını 14'e yükseltmeyi başardı. Sosyalist Parti (SP) de bir kayıpla mecliste 14 sandalye elde etti.

Seçimde, hükümet ortağı Lodewijk Asscher liderliğindeki İşçi Partisi (PvdA) hezimet yaşadı. 2012'de 38 milletvekili kazanan parti, 29 sandalye kaybederek 9'da kaldı. PvdA'nın gerilemesinde, savunduğu kemer sıkma politikasının büyük etkisi oldu. Oy kaybındaki diğer bir neden de hükümette olmasına rağmen ırkçı ve İslam karşıtı söylemlere karşı alternatif bir söylem geliştirememesi ve bu nedenle de göçmen kökenlilerin desteğini yitirmesi gösteriliyor.

PvdA lideri Asscher, “Geçtiğimiz 4 yılda yaptıklarımızla ve gelecek için planlarımızla seçmenlerimizi tekrar kazanmayı başaramadık ama bizim vizyonumuza ve ideallerimize güvenim aynı şekilde devam ediyor. Zor da olsa seçmenin tercihine saygımız var” değerlendirmesini yaptı.

Parti üyesi Hollanda Maliye Bakanı ve Euro Grup Başkanı Jeroen Dijsselbloem'in yeni hükümet kurulduktan sonra bu görevlere veda edeceği öngörülüyor. PvdA üyeleri arasında ayrıca, Türk bakanlara karşı tavrıyla tepki çeken Rotterdam Belediye Başkanı Ahmed Aboutaleb, Türkiye'nin AB üyelik müzakerelerinin dondurulması tartışmalarını başlatan Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye Raportörü Kati Piri ve AB Komisyonunun Birinci Başkan Yardımcısı Frans Timmermans da bulunuyor.

PvdA'nın entegrasyon politikasına güvenoyu vermedikleri için ihraç edilen Türk kökenli milletvekilleri Tunahan Kuzu ve Selçuk Öztürk'ün kurduğu DENK Partisi ise 3 sandalye elde etti. Son yıllarda Hollanda'da Müslüman ve Türk karşıtlığının giderek artması üzerine sesi duyulmayan insanların taleplerini dile getirebilmek için siyasi arenaya giren DENK'in katıldığı ilk seçimde milletvekili çıkarması önemli görülüyor.

Kuzu, ilk açıklamasında, “Selçuk Öztürk ile partiyi kurduğumuzda hayalimiz vardı ve biz bunu şimdi gerçekleştirdik. Yabancı kökenliler birlik olarak bu başarıyı elde ettik. Hollanda'da artan Irkçılık ve İslamofobiye karşı en güzel cevabı oylarınızla verdiniz. Hollanda hepimizin” yorumunu aktardı.

Avrupa'da hiçbir zaman yabancı kökenlilerden oluşan bir partinin seçimlere katılmadığını ifade eden Kuzu, “Biz bu insanların sesini duyurmak için var olacağız. Bugün hep birlikte tarih yazdık” açıklamasını yaptı.

Diğer partiler Hıristiyan Birlik (CU) 5,  Hayvanlar Partisi (PvdD) 5,  50Artı (50+) 4, Toplumcu Reform Partisi (SGP) 3 ve Demokrasi Forumu (FvD) ise 2 milletvekili çıkardı.

Öte yandan, değişik partilerden toplamda yedi Türk kökenli aday, milletvekili olarak meclise girmeyi başardı.

Hollanda seçimlerinin resmi nihai sonuçları 21 Mart'ta açıklanacak.

Sonuçlara göre, hiçbir parti tek başına hükümet kuracak çoğunluğa ulaşamadı. En az 4 partili bir koalisyon bekleniyor. 21 Mart'ta resmi sonuçların açıklanmasının ardından koalisyon görüşmeleri başlayacak. En fazla milletvekili çıkaran partinin diğer partilere hükümet kurma teklifi götüreceği sürecin, günler, haftalar hatta aylar süreceği belirtiliyor.

Rutte liderliğindeki liberal VVD'nin Hıristiyan Demokrat CDA ve AB yanlısı D66 ile hükümet kurmak isteyeceğine kesin gözüyle bakılıyor ancak gerekli 76 sandalyeye ulaşabilmek için dördüncü bir partiye ihtiyaç duyuluyor. Bu durumda, GL, PvdA ve CU ile hükümet kurulması gündeme gelebilir.

Rutte'nin hükümeti kuramaması durumunda, sol partiler GL, PvdA ve SP'nin CDA ve D66 ile bir araya gelerek 5'li koalisyon kurması da senaryolar arasında yer alıyor. Hiçbir partinin ırkçı Wilders'in partisi PVV ile hükümet kurmak istemediği biliniyor.

Hollanda'da 1977'deki seçimin ardından hükümet 208 günde kurulmuş, 2012'de ise sonuca 54 günde ulaşılmıştı.

Seçim, AB ülkeleri tarafından da yakından takip edildi. Aşırı sağcı Wilders'in kazanması durumunda bu sonucun hem Hollanda'nın alacağı yöne hem de nisan ayındaki Fransa ve eylül ayındaki Almanya seçimlerine etki etmesi bekleniyordu.